การไหว้ศาลพระภูมิเป็นหนึ่งในพิธีกรรมและความเชื่อที่มีมายาวนานในสังคมไทย เป็นการสักการะบูชาพระภูมิ ซึ่งถือเป็นเทพเจ้าที่ปกปักรักษาบ้านเรือน ที่ดิน และสถานที่ต่าง ๆ เพื่อความเป็นสิริมงคล ปกป้องคุ้มครองไม่ให้เกิดภัยอันตราย และขอพรในเรื่องต่าง ๆ เช่น ความเจริญรุ่งเรือง สุขภาพดี และความสงบสุขในครอบครัว
ศาลพระภูมิคืออะไร ความแตกต่างระหว่างศาลพระภูมิ ศาลเจ้าที่ และศาลพระพรหมที่ควรรู้ก่อนไหว้

ศาลพระภูมิ ศาลเจ้าที่ และศาลพระพรหม แต่ละแห่งมีความสำคัญและวิธีการบูชาที่แตกต่างกัน หากเราเข้าใจความหมาย, ความเชื่อ และการปฏิบัติต่อศาลแต่ละประเภทได้อย่างถูกต้อง จะช่วยให้การขอพรและสักการะศาลทั้งสามประเภทสร้างความสุขความร่มเย็นและความเป็นมงคลให้กับลูกบ้านได้อย่างแน่นอน
ศาลพระภูมิ: เทพผู้ปกปักรักษาประจำบ้าน
ลักษณะของศาลพระภูมิ
ศาลพระภูมิเป็นศาลที่คุ้นเคยกันดีในบ้านไทย เป็นที่สถิตของเทพารักษ์ ผู้คอยปกป้องคุ้มครองบ้านเรือนและผู้อยู่อาศัย ศาลพระภูมิมีลักษณะเป็นเรือนไทยจำลองขนาดเล็ก โดยมีเสาเดียวเป็นจุดสังเกตสำคัญ ศาลนี้จะตั้งอยู่ในตำแหน่งที่เหมาะสม ไม่บดบังทางเข้าบ้าน และควรหันหน้าเข้าหาบ้าน
การตั้งศาลพระภูมิมีจุดประสงค์เพื่อ:
-
ให้ท่านคุ้มครองผู้อยู่อาศัยให้ปลอดภัย
-
ทำให้การค้าขายเจริญรุ่งเรือง
-
นำเสริมสิริมงคลให้กับบ้าน
ศาลเจ้าที่ (ศาลตา-ยาย): ที่ประทับของบรรพบุรุษ
ลักษณะของศาลเจ้าที่
ศาลเจ้าที่หรือที่หลายคนเรียกว่า "ศาลตา-ยาย" เป็นศาลที่มีความหมายเกี่ยวกับความเคารพต่อบรรพบุรุษและผู้ที่เคยอยู่อาศัยในพื้นที่นั้นมาก่อน จุดเด่นของศาลเจ้าที่คือมี 4 หรือ 6 เสา ซึ่งแตกต่างจากศาลพระภูมิที่มีเสาเดียว
ศาลเจ้าที่เป็นที่สถิตของ:
-
วิญญาณบรรพบุรุษ
-
เจ้าของที่ดินเดิม
-
ผู้อยู่อาศัยเดิมในบริเวณนั้น
ศาลพระพรหม: เทพผู้ประทานพรด้านการสร้างสรรค์
ศาลพระพรหมเป็นศาลที่มีความแตกต่างจากศาลอื่น ๆ อย่างชัดเจน เป็นที่บูชาพระพรหม เทพแห่งการสร้างสรรค์ ความรัก และปัญญา ศาลพระพรหมมีลักษณะเป็นเรือนสี่เหลี่ยมจัตุรัส มีซุ้ม 4 เสา เปิดโล่งทั้ง 4 ด้าน เพื่อให้สามารถสักการะได้จากทุกทิศทาง ศาลรูปนี้มักมีการตกแต่งที่สวยงามและมีความวิจิตรบรรจง
ความเชื่อเกี่ยวกับพระพรหม:
-
สามารถลิขิตชะตาชีวิตของมนุษย์ได้
-
ปกป้องคุ้มครองผู้ที่ทำความดีและประพฤติตนดี
-
ประทานความสำเร็จให้กับผู้ที่อธิษฐานขอพรด้วยใจบริสุทธิ์
-
ลิขิตให้พบความลำบากแก่ผู้ที่ทำบาปหรือสิ่งไม่ดี
วิธีไหว้ศาลที่ถูกต้อง และจำนวนธูปที่ใช้

การเตรียมของไหว้ศาลพระภูมิ
ของไหว้ศาลพระภูมิ
-
ธูป - จำนวน 9 ดอก
-
ดอกไม้สด - ควรเป็นดอกมะลิ ดอกดาวเรือง หรือดอกไม้ที่มีกลิ่นหอม
-
น้ำสะอาดใส - ในแก้วหรือถ้วยขนาดเล็ก
-
ผลไม้ตามฤดูกาล - เช่น กล้วย ส้ม แอปเปิ้ล
-
ของคาวหรือของหวาน - ข้าวสวย เนื้อสัตว์ต้ม/นึ่ง ขนมไทย เน้นจัดวางสะอาดและสวยงาม
การเตรียมของไหว้ศาลเจ้าที่
ของไหว้ศาลเจ้าที่
-
ธูป - จำนวน 5 ดอก
-
เทียน - จำนวน 2 เล่ม
-
ดอกไม้สด - เช่น ดอกมะลิ ดาวเรือง
-
น้ำสะอาดใส - น้ำสะอาด 1 แก้ว อาจเพิ่มเติมน้ำชา กาแฟ หรือน้ำอัดลมตามความเชื่อ
-
ผลไม้ตามฤดูกาล - เช่น กล้วย ส้ม แอปเปิ้ล จำนวนผลไม้ควรเป็นเลขคู่หรือเลขมงคล เช่น 3, 5, 9
-
ของคาวหรือของหวาน - ข้าวสวย เนื้อสัตว์ต้ม/นึ่ง ขนมไทย หรือบุหรี่ ของอื่นที่เชื่อว่าเจ้าที่โปรด
การเตรียมของไหว้ศาลพระพรหม
ของไหว้ศาลพระพรหม
พักตร์ที่ 1 (ด้านหน้าสุด): เรื่องงาน การเรียน อำนาจบารมี
-
ธูป - จำนวน 16 ดอก
-
เทียน - จำนวน 9 เล่ม
-
ดอกไม้สด - ดอกบัว 9 ดอก
-
น้ำสะอาดใส - น้ำสะอาด 1 ขวด
พักตร์ที่ 2 (เวียนขวา): เรื่องทรัพย์สิน อสังหาริมทรัพย์
-
ธูป - จำนวน 36 ดอก
-
เทียน - จำนวน 9 เล่ม
-
ดอกไม้สด - ดอกบัว 9 ดอก
-
น้ำสะอาดใส - น้ำสะอาด 1 ขวด
พักตร์ที่ 3 (เวียนขวา): เรื่องสุขภาพ ครอบครัว ความรัก
-
ธูป - จำนวน 39 ดอก
-
เทียน - จำนวน 9 เล่ม
-
ดอกไม้สด - ดอกบัว 9 ดอก
-
น้ำสะอาดใส - น้ำสะอาด 1 ขวด
พักตร์ที่ 4 (เวียนขวา): เรื่องโชคลาภ เงินทอง การเสี่ยงดวง
-
ธูป - จำนวน 19 ดอก
-
เทียน - จำนวน 9 เล่ม
-
ดอกไม้สด - ดอกบัว 9 ดอก
-
น้ำสะอาดใส - น้ำสะอาด 1 ขวด
ของไหว้อื่น ๆ ที่สามารถนำมาถวายได้:
ผลไม้ - เช่น กล้วย มะพร้าว ธัญพืช
ของหวาน - ขนมหวานรสอ่อน ๆ
ข้อห้ามสำคัญคือ - ห้ามถวายเนื้อสัตว์โดยเด็ดขาด
บทสวดและคำกล่าวในการไหว้
บทไหว้ศาลพระภูมิ
ตั้งนะโม 3 จบ
นะโม ตัสสะ ภะคะวะโต อะระหะโต สัมมาสัมพุทธัสสะ
คาถาบูชาพระภูมิ 3 จบ
ภูมมัสมิง ทิสาภาเค สันติภูมมา มหิทธิกา เตปิตุมเห อนุรักขันตุ อาโรคเยนะ สุเขนะจะ (3 จบ)
กล่าวคำขอพร
“ขออำนาจบารมีของพระภูมิเจ้าที่และสิ่งศักดิ์สิทธิ์ทั้งหลาย
โปรดคุ้มครองลูก ครอบครัว และที่อยู่อาศัยแห่งนี้
ให้ร่มเย็นเป็นสุข ปราศจากภัยอันตรายทั้งปวง
ทำการสิ่งใดขอให้สำเร็จราบรื่น เจริญรุ่งเรือง
มีโชคลาภ สุขภาพแข็งแรง และสมความปรารถนาทุกประการ”
บทสวดพระพรหม
ตั้งนะโม 3 จบ
นะโม ตัสสะ ภะคะวะโต อะระหะโต สัมมาสัมพุทธัสสะ
บทสวดพระพรหม แบบสั้น
โอม ชยะ ปะระพรหมมะหิเทวะยา
นะมะห์ สะระณะ คัจฉามิ
กล่าวคำขอพร
“ข้าแต่พระพรหมผู้ทรงเมตตาและบันดาลพร
ลูกขอน้อมถวายเครื่องสักการะด้วยศรัทธา
ขอได้โปรดประทานพรให้ลูก
มีความสำเร็จในหน้าที่การงาน
การเงินมั่นคง เจริญรุ่งเรือง
ประสบแต่สิ่งดีงามในชีวิต
มีสุขภาพแข็งแรง และสมหวังในสิ่งอันชอบธรรมทั้งปวง
เทอญ”
บทไหว้ศาลตายาย
ตั้งนะโม 3 จบ
นะโม ตัสสะ ภะคะวะโต อะระหะโต สัมมาสัมพุทธัสสะ
คาถาบูชาศาลตายาย 3 จบ
ตา-ยาย ยัสมิง ทิสาภาเค สันติ ตายายเทวา มหิทธิกา เตปิตุมเห อนุรักขันตุ อาโรคเยนะ สุเขนะจะ
กล่าวคำขอพร
สิโรเม ขอเดชะ ตายายเทวา เจ้าของที่ ขอให้ช่วยดูแลคุ้มครองรักษาบ้านเรือน (ระบุชื่อบ้านหรือสถานที่) และข้าพเจ้าผู้อยู่อาศัยในสถานที่นี้ (จากนั้นกล่าวคำขอพรตามต้องการ)
เช่น ขอตายายโปรดคุ้มครองลูก ครอบครัว และบ้านเรือนให้อยู่เย็นเป็นสุข ทำมาค้าขึ้น มีโชคลาภ สุขภาพแข็งแรง ปราศจากภัยอันตรายทั้งปวง เทอญ
กล่าวลาของไหว้
ตั้งนะโม 3 จบ
นะโม ตัสสะ ภะคะวะโต อะระหะโต สัมมาสัมพุทธัสสะ
เสสังมังคลัง ยาจามิ (หมายถึง ลูกขอส่วนที่เหลืออันเป็นมงคล เพื่อยังประโยชน์ เพื่อความสุขความเจริญ แก่ลูกด้วยเจ้าพระคุณ)
ช่วงเวลาที่เหมาะสมสำหรับการไหว้ศาลพระภูมิ เจ้าที่ และพระพรหม
การไหว้ศาลถือเป็นพิธีสำคัญที่ควรทำในเวลาที่เหมาะสม เพื่อเสริมความสิริมงคลและให้การสักการะมีความหมายสูงสุด สำหรับศาลแต่ละประเภท Nestopa มีข้อแนะนำเกี่ยวกับ วันและเวลาไหว้ ดังนี้
ศาลพระภูมิ
-
แนะนำให้ไหว้ในวันอังคาร หรือ วันเสาร์ หรือในวันเกิดของเจ้าของบ้าน
-
ไหว้ในช่วงเวลา 09.00 - 12.00 น. โดยช่วงเวลาที่ดีที่สุดอาจเป็น 08.39 - 10.09
-
โดยทั่วไปนิยมไหว้ทุก ๆ 3 หรือ 6 เดือน แต่ก็สามารถไหว้ตามความสะดวกได้
ศาลเจ้าที่
-
ช่วงเวลาที่เหมาะสมในการไหว้ศาลเจ้าที่หรือศาลตายายคือ ช่วงเช้า ประมาณ 09.00 น. - 12.00 น.
-
ไหว้ในวันพระ วันอังคาร วันเสาร์ หรือวันเกิดของเจ้าบ้าน และวันนักขัตฤกษ์ต่าง ๆ เช่น วันตรุษจีน วันสารทจีน หรือวันปีใหม่ เพื่อความเป็นสิริมงคล
-
ควรไหว้ศาลตายายเป็นประจำ ไม่จำเป็นต้องไหว้ทุกวัน แต่อย่างน้อยควรไหว้ทุกวันพระ
ศาลพระพรหม
-
ช่วงเวลาที่เหมาะสมที่สุดในการไหว้ศาลพระพรหมคือ ช่วงเช้า โดยเฉพาะเวลา 06.00 - 08.00 น. หรืออย่างช้าที่สุดก่อน พระอาทิตย์ขึ้น
-
ควรไหว้ในวันจันทร์, วันพฤหัสบดี ถือเป็นวันครูและวันแห่งปัญญา จึงเหมาะแก่การสักการะเป็นพิเศษ หรือวันมงคลตามปฏิทินไทย และสามารถไหว้ได้ทุกวันตามความสะดวกและความเหมาะสม
-
ข้อควรหลีกเลี่ยง ไม่นิยมไหว้ในวันพระ เนื่องจากเชื่อว่าพระพรหมจะเสด็จไปปฏิบัติธรรม
สรุปวิธีไหว้ศาลพระภูมิ ศาลเจ้าที่ และศาลพระพรหม เพื่อความเป็นสิริมงคลของลูกบ้าน
การไหว้ศาลพระภูมิ ศาลเจ้าที่ และศาลพระพรหม เป็นพิธีกรรมที่ช่วยเสริมสิริมงคล ปกป้องคุ้มครอง และขอพรตามความเชื่อไทย จำนวนธูปที่ใช้สำหรับศาลพระภูมิจะใช้ธูป 9 ดอก เน้นการปกปักรักษาบ้านเรือน ส่วนศาลเจ้าที่หรือศาลตายายใช้ธูป 5 ดอก เพื่อบูชาวิญญาณบรรพบุรุษและเจ้าของที่เดิม ศาลพระพรหมใช้ธูป 16-39 ดอก พร้อมของไหว้ที่ห้ามมีเนื้อสัตว์ ขณะที่การไหว้ควรทำในวันและเวลาที่เหมาะสม เช่น ช่วงเช้าในวันอังคาร เสาร์ หรือวันมงคล เพื่อความเป็นสิริมงคลสูงสุด